Data publikacji: 22.03.2017
KE rejestruje dwie europejskie inicjatywy obywatelskie
W pierwszej z nich postuluje się oddzielenie obywatelstwa Unii od obywatelstwa państwa członkowskiego w związku z wyjściem Wielkiej Brytanii z UE (Obywatelstwo Unii dla Europejczyków: zjednoczeni w różnorodności mimo ius soli i ius sanguinis). W drugiej postuluje się utrzymanie prawa obywateli Unii do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich (Zachować europejskie obywatelstwo). Komisja odrzuciła natomiast trzeci wniosek, który dotyczył inicjatywy wzywającej ją do powstrzymania wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii (Stop Brexit).
Decyzje Komisji dotyczą dopuszczalności proponowanych inicjatyw. Na tym etapie Komisja nie przeanalizowała jeszcze tych inicjatyw pod względem merytorycznym.
Komisja stwierdziła, że inicjatywy Obywatelstwo Unii dla Europejczyków:zjednoczeni w różnorodności mimo ius soli i ius sanguinis oraz Zachować europejskie obywatelstwo spełniają warunki konieczne do rejestracji na mocy rozporządzenia w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. W inicjatywach tych wzywa się Komisję do ochrony statusu i praw związanych z obywatelstwem UE, w szczególności w kontekście wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Komisja przywiązuje wielką wagę do kwestii zagwarantowania pewności i bezpieczeństwa 4 mln obywateli (3,2 mln obywateli UE w Wielkiej Brytanii oraz 1,2 mln obywateli Wielkiej Brytanii w UE), którzy w wyniku decyzji Wielkiej Brytanii o wystąpieniu z UE nie wiedzą, co się z nimi stanie. Komisja nie może zaproponować prawodawstwa wtórnego umożliwiającego przyznanie obywatelstwa UE osobom fizycznym nieposiadającym obywatelstwa państwa członkowskiego, ale prawa obywateli UE w Wielkiej Brytanii i prawa obywateli brytyjskich w UE po wystąpieniu Wielkiej Brytanii z Unii będą głównym tematem zbliżających się negocjacji w sprawie artykułu 50. Komisja dołoży wszelkich starań, aby obywatele UE nie byli zakładnikami negocjacji z Wielką Brytanią.
W przypadku inicjatywy Stop Brexit Komisja uznała, że nie spełniono warunków rejestracji. Artykuł 50 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) jednoznacznie zezwala państwom członkowskim na wystąpienie z Unii, zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi. Komisja ubolewa nad wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, szanuje jednak wynik referendum.
Dalsze działania
Inicjatywa Zachować europejskie obywatelstwo zostanie formalnie zarejestrowana w dniu 2 maja, natomiast inicjatywa Obywatelstwo Unii dla Europejczyków – w dniu 27 marca. W obu przypadkach rejestracja rozpoczyna roczny proces zbierania podpisów przez organizatorów inicjatywy.
Kontekst
Europejska inicjatywa obywatelska została wprowadzona Traktatem z Lizbony i od wejścia w życie rozporządzenia w sprawie inicjatywy wdrażającego postanowienia Traktatu, czyli od kwietnia 2012 r., stanowi instrument, przy pomocy którego obywatele mogą kształtować działania UE. Zgodnie z Traktatem każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym Unii za pośrednictwem europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Procedury i warunki dotyczące takiej inicjatywy powinny być przejrzyste, proste i przyjazne dla zgłaszających. We wrześniu 2016 r. przewodniczący Juncker podkreślił w orędziu o stanie Unii zaangażowanie Komisji we wzmocnienie pozycji obywateli i dzięki temu stworzenie lepszej Europy.
Zgodnie z warunkami dopuszczalności, przewidzianymi w rozporządzeniu nr 211/2011 w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej, proponowane działanie nie może wykraczać w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie proponowania aktów prawnych w celu wprowadzenia w życie Traktatów, nie może być oczywistym nadużyciem, nie może być ewidentnie niepoważne lub dokuczliwe ani w sposób oczywisty sprzeczne z wartościami Unii.
Po formalnej rejestracji inicjatywy 1 milion obywateli z przynajmniej jednej czwartej państw członkowskich będzie mógł zwrócić się do Komisji Europejskiej o przedłożenie wniosku ustawodawczego w jednej z dziedzin, w których posiada ona takie uprawnienia.
Jeżeli zarejestrowana inicjatywa obywatelska uzyska w ciągu jednego roku od rejestracji jeden milion ważnych deklaracji poparcia z co najmniej siedmiu państw członkowskich, Komisja musi podjąć decyzję w sprawie ewentualnych działań i ją uzasadnić.
Dodatkowe informacje
